એક નજર આ તરફ...

આજથી બે દાયકા અગાઉ ગુજરાતના (તેમજ મુંબઇના) કેટલાક અગ્રણી અખબારો-સામયિકોમાં હું જ્ઞાન-વિજ્ઞાનના માહિતીલેખો ફ્રી-લાન્સ ધોરણે લખતો ત્યારનો એક પ્રસંગ આજે વર્લ્ડ ફોટોગ્રાફી-ડે નિમિત્તે યાદ આવે છે. ખરું જોતાં એ પ્રસંગ બન્યો જ ન હોત તો ફોટોગ્રાફીના ક્ષેત્રે મારું આગમન ક્યારે થયું હોત અથવા તો થયું હોત કે કેમ તે સવાલ છે. પ્રસંગ આમ બન્યો-- ૧૯૯૪-૯૫ના અરસામાં  અમદાવાદથી નેટવર્ક નામનું સામયિક પ્રગટ થતું, જેમાં વિજ્ઞાનને લગતા મારા માહિતીલેખો પ્રસિદ્ધ થતા અને એ જમાનામાં સારો એવો કહી શકાય તેવો પુરસ્કાર પણ મળતો હતો. (‘સફારી’ ઉપરાંત બહારના સામયિકો-અખબારોમાં લખવાનો આશય લેખન ક્ષેત્રે અનુભવ મેળવવાનો અને સરવાળે લેખનમાં મૌલિકતા આણવાનો હતો. આ હેતુ બર આવવા સાથે રૂપિયા પણ મળતા હતા. આમ લાભ બેવડો હતો). નેટવર્કને ચારેક લેખો હું આપી ચૂક્યો હતો અને તે બધા છપાયા છતાં તેમના પેમેન્ટમાં થોડા મહિનાનું મોડું થયું હતું. દર થોડા દિવસે ઉઘરાણીનો એકાદ ફોન હું નેટવર્કના કાર્યાલયે કરતો અને જવાબમાં ‘લક્ષ્મીપૂજન’ની નવી મુદત પડતી. આખરે એક દિવસ ઊંટ અવળી કાઠીએ બેઠું. નેટવર્કના કાર્યાલયેથી મારા પર સામેથી ફોન આવ્યો: ‘તમારું વ...

ભૂતપૂર્વ વડા પ્રધાન નરસિંહ રાવે ભારતના પથારીવશ અર્થતંત્રને ૧૯૯૧માં ઉદાર આર્થિક નીતિનું સલાઇન ચડાવીને બેઠું કર્યું ત્યાર પછી એ નીતિના ભાગરૂપે રાવની અનુગામી સરકારોએ ઘણાં ક્ષેત્રોમાં ખાનગી કંપનીઓને ઝંપલાવવાની તક આપી. આનું એક ઉદાહરણ ઇન્ફર્મેશન ટેક્નોલોજિ અને ટેલિકોમ ક્ષેત્રનું છે. તાતા કન્સલ્ટન્સી સર્વિસિસ, વિપ્રો, રિલાયન્સ, ઇન્ફોસિસ, એચ.સી.એલ. વગેરે જેવી ખાનગી કંપનીઓને છૂટો દોર આપી દેવાયા પછી આજે ભારત સોફ્્ટવેરની નિકાસ થકી અબજો ડોલરનું ભંડોળ મેળવતું થયું છે. બીજો દાખલો ઓટોમોબાઇલ ક્ષેત્રનો છે. એક સમયે ભારતમાં દ્વિચક્રી તેમજ મોટરવાહન બનાવવાનો ઇજારો સરકારે પોતાના હસ્તક રાખ્યો હતો. ઉદાર આર્થિક નીતિનું મોડલ અપનાવીને સરકારે તે બિનજરૂરી ઇજારો જતો કર્યો, ખોટ ખાતાં સરકારી નિગમો બંધ કર્યાં અને ખાનગી કંપનીઓને ઓટોમોબાઇલ ક્ષેત્રમાં ઝંપલાવવાનો મોકો આપ્યો. આનુંય પોઝિટીવ પરિણામ નજર સામે છેઃ બજાજ, ટી.વી.એસ., તાતા અને મહિન્દ્રા જેવી કંપનીઓએ દેશ-વિદેશમાં પોતાનો કારોબાર ફેલાવ્યો છે. સ્વદેશી વાહનોની નિકાસ વડે દેશને સારું એવું વિદેશી હુંડિયામણ મળતું થયું છે. આ પ્રકારની સ્થિતિ શું સ્વદેશી શસ્ત્રોના નિકાસન...