લંડનઃ ‘સફારી’ની સ્ટડી-ટૂરનું સફરનામું (ભાગ-૨)

લંડન
ઓક્ટોબર ૧૩, ૨૦૦૯

નેચરલ હિસ્ટ્રી મ્યુઝિયમ

પ્રવાસના પ્રથમ દિવસે જોવાનાં બધાં સ્થળોની મુલાકાત પગપાળા ચાલીને લઇ શકાય તેમ હતી, પણ બીજા દિવસનું ટાઇમટેબલ જુદું હતું. નેચરલ હિસ્ટ્રી મ્યુઝિયમની મુલાકાત માટે લંડનની અન્ડરગ્રાઉન્ડ ટ્યૂબમાં અમારે સાઉથ કેન્સિંગ્ટન સ્ટેશન પહોંચવાનું હતું, એટલે હોટેલ નજીક આવેલા ઓલ્ગેટ ઇસ્ટ ટ્યૂબ સ્ટેશને જઇ પહેલું કામ ઓયસ્ટર કહેવાતું સ્માર્ટકાર્ડ ખરીદવાનું કર્યું. લંડનની ભૂગર્ભ રેલ્વેમાં સામાન્ય ટિકિટ ખરીદીને પ્રવાસ ખેડો તો ભાડું લગભગ ચાર પાઉન્ડ જેટલું છે, પણ ઓયસ્ટર કાર્ડધારકો પ્રત્યેક પ્રવાસ માત્ર ૧.૬૦ પાઉન્ડમાં ખેડી શકે છે. (સવારે સાડા નવ પહેલાં પિકઅવર્સના સમયમાં પ્રવાસ ખેડો તો દોઢું ભાડું ચૂકવવું પડે છે). ઓયસ્ટર કાર્ડ લંડનના દરેક ટ્યૂબ સ્ટેશને મળે છે.


ત્રણ પાઉન્ડની (રિફન્ડેબલ) ડિપોઝિટ આપ્યા બાદ ૫ થી શરૂ કરીને ૯૦ પાઉન્ડ સુધીની રકમ વડે તેને ટોપઅપ કરી શકાય છે. પ્રવાસ ખેડાતો રહે તેમ કાર્ડમાં રહેલું બેલેન્સ ક્રમશઃ ઘટતું રહે છે. (નોંધઃ લંડનની ટ્યૂબ રેલ્વે ઉપરાંત બસ, ટ્રામ અને ડોકલેન્ડ્સ લાઇટ રેલ્વે/DLR માં પ્રવાસ માટે પણ ઓયસ્ટર કાર્ડનો ઉપયોગ કરી શકાય છે. અગિયાર વર્ષથી ઓછી વયના બાળકો માટે ટ્યૂબ, બસ, ટ્રામ વગેરેમાં પ્રવાસ વિનામૂલ્યે છે).

સાઉથ કેન્સિંગ્ટન સ્ટેશનની બહાર નકળતાવેંત બરાબર સામે જ વિરાટ કદનું વિક્ટોરિયન બાંધણીનું સહેજ રતુમડી ઝાંયવાળા તથા આછા બદામી રંગના પથ્થરોના કોમ્બિનેશનમાં બનેલું ભવ્ય મકાન જુઓ તો માનવું કે એ નેચરલ હિસ્ટ્રી મ્યુઝિયમ છે. આ મ્યુઝિયમનો સેન્ટ્રલ હોલ સુપર જાયન્ટ કદનો છે. પથ્થરનાં ઊંચાજાડા પિલરો, પિલરોનું નકશીકામ, મકાનની છત, મોઝેઇક પેટર્નનું ફ્લોરિંગ તેમજ પ્રાચીન શૈલીના રંગીન કાચ (સ્ટેઇન્ડ ગ્લાસ) જોવા જેવા છે. આ મકાનમાં દાખલ થતાવેંત ડિપ્લોડોકસ (હુલામણું નામ ડીપ્પી) ડાયનોસોરનું ૩૨ મીટર લાંબું અસ્થિમાળખું જોવા મળે છે, જેના બેકગ્રાઉન્ડમાં આવેલી પહોળી નિસરણીના ફોયરમાં પ્રકૃતિવિદ્દ ચાર્લ્સ ડાર્વિનની સુંદર પ્રતિમા છે. જીવવિજ્ઞાનથી માંડીને ભૂસ્તરશાસ્ત્ર અને ખગોળશાસ્ત્ર સુધીના વિષયો મોડેલ્સ, ચિત્રો અને ઇન્ટરએક્ટિવ ઉપકરણો વગેરે વડે નેચરલ હિસ્ટ્રી મ્યુઝિયમમાં બહુ સુંદર રીતે પ્રદર્શિત કરાયા છે. મ્યુઝિયમમાં એન્ટ્રી ફી નથી. (લંડનનાં ઘણાંખરાં મ્યુઝિયમોમાં એન્ટ્રી ફી નથી, ફ્રી છે). જિરાફ, હાથી, ભૂરી વ્હેલ, શાહમૃગ, ડોડો, ગરુડ, ગીધ વગેરે અનેક પ્રાણીપંખીઓનાં લાઇફ સાઇઝ નમૂના અહીં ડિસ્પ્લે કરાયા છે. કુદરતી સ્વરૂપે મળી આવતી દરેક ધાતુનો અકેક નમૂનો મિનરલ્સના વિભાગમાં મૂકાયો છે, જ્યારે વોલ્ટ નામના સેક્શનમાં હીરા, માણેક, નીલમ, પોખરાજ વગેરે જેવા જેમસ્ટોન્સ મૂકવામાં આવ્યા છે. મિનરલ્સ વિભાગની બાજુમાં જાયન્ટ સિક્વોયા કહેવાતા વૃક્ષના થડનો આડછેદ તેના તોતિંગ કદને કારણે માનો યા ન માનો જેવો લાગે!

રેડ ઝોન, બ્લૂ ઝોન, ગ્રીન ઝોન અને ઓરેન્જ ઝોન એમ ચાર વિભાગોમાં પ્રદર્શિત કરાયેલી લગભગ સાત કરોડ આઇટમો એક દિવસમાં (શાંતિથી તેમજ સમજીને) જોવી લગભગ અશક્ય છે. ઘણાં કલાકો અહીં વીતાવ્યા છતાં થોડા વિભાગો અમારે જોવાના રહી ગયા, જેને માટે કેટલાક દિવસ બાદ મ્યુઝિયમની ફરી મુલાકાત લીધી. (નોંધઃ નેચરલ હિસ્ટ્રી મ્યુઝિયમમાં ડાર્વિન સેન્ટરની મુલાકાત અચૂક લેવા જેવી છે. પ્રકૃત્તિવિદ્દો જીવસૃષ્ટિનો અભ્યાસ કેવી રીતે કરે છે તે દર્શાવતી એ રિસર્ચ લેબ છે, જ્યાં મુલાકાતી જે તે વિભાગની સ્ટડી ટૂર કરી શકે છે. આ સેન્ટરનું કકૂનના અર્થાત કોશેટાના આકારનું મકાન જોવા જેવું છે).

સાયન્સ મ્યુઝિયમ

નેચરલ હિસ્ટ્રી મ્યુઝિયમથી થોડાક મીટર દૂર સાયન્સ સેન્ટરનું તોતિંગ મકાન છે, જ્યાં બે થી ત્રણ કલાક ગાળવા બહુ સહજ છે. અહીં જ્યોર્જ સ્ટીફનસનનું રોકેટ નામનું એન્જિન, હિટલરનું વી-૨ રોકેટ, નાસાના એપોલો યાનનું રી-એન્ટ્રી મોડ્યુલ, ચંદ્ર પર ઉતરાણ કરનાર ઇગલ યાન, ફોર્ડની મોડેલ-ટી કાર વગેરે જેવાં યુનિક આકર્ષણોનો તોટો નથી. વિવિધ વૈજ્ઞાનિક મોડેલ્સ, ગેમ્સ અને ગિફ્ટ આઇટેમ્સનું વિશાળ કલેક્શન ધરાવતી મ્યુઝિયમની શોપમાં એક આંટો મારવા જેવો છે.

વિક્ટોરિયા એન્ડ આલ્બર્ટ મ્યુઝિયમ

સાયન્સ મ્યુઝિયમની સામે જ આવેલું વિક્ટોરિયા એન્ડ આલ્બર્ટ મ્યુઝિયમ મુખ્ય કરીને એવા લોકો માટે છે કે જેમને પ્રાચીન કલાકૃતિઓમાં ઊંડો રસ છે. આ મ્યુઝિયમની મુલાકાત લેવામાં મારો મુખ્ય રસ સ્વાગત કક્ષની છતથી નીચે લંબાતું રંગીન કાચનું ૧૧ મીટર લાંબું શેન્ડલિયર (ઝૂમર) જોવામાં તેમજ ટીપુ સુલતાનનો રોબોટિક વાઘ જોવામાં હતો. અલબત્ત, એ બેઉ ઉપરાંત બીજું ઘણુંબધું અહીં જોવા-જાણવા મળ્યું. મ્યુઝિયમની સિલિંગમાં કલાકારીગરીનો ઉત્તમ નમૂનો જોવા મળે છે. વિક્ટોરિયા એન્ડ આલ્બર્ટ મ્યુઝિયમમાં જુદા જુદા ૧૪૫ કક્ષોમાં મૂકવામાં આવેલી કલાકૃત્તિઓની કુલ સંખ્યાઃ ૪૫ લાખ!

સાંજે સાઉથ કેન્સિંગ્ટન સ્ટેશનેથી ઓલ્ગેટ ઇસ્ટની ટ્રેન પકડી અમે હોટલે પહોંચ્યા. પગના ગોટલામાં દુખાવો ઉપડ્યો હતો, પણ એની ફિકરચિંતા ક્યાં હતી? ત્રીજો દિવસ તો ઓર ટાંટિયાતોડનો સાબિત થવાનો હતો.

(ક્રમશઃ)