ઘરબેઠા વીજળી કાંતી દેતો ચરખો Free Electric : પીછેહઠ વડે પ્રગત‌િની અાગેકૂચ !

આજથી ચારેક લાખ વર્ષ પહેલાં ગુફાવાસી આદિમાનવે પાણા ઘસીને અગ્નિ પ્રગટાવ્યો ત્યારે માનવજાતના હસ્તે પહેલવહેલી ‘વૈજ્ઞાનિક’ શોધ થઇ હતી. અગ્નિનો આવિષ્કાર ઊર્જાનો પહેલો સ્રોત હતો, જેનું મહત્ત્વ અબુધ આદિમાનવને સમજાયું નહોતું. ચકમકનો તણખો મૂળ તો તેની જરૂરિયાતના તેમજ જિજ્ઞાસાના સમન્વયને લીધે ઝર્યો હતો. બાકી તો ઊર્જાના બહોળા વપરાશને આદિમાનવના સીધાસાદા ગુફાજીવનમાં સ્થાન ન હતું. લાખો વર્ષ સુધી તેણે પોતાની શારીરિક ઊર્જા વડે જે તે કાર્યો પાર પાડ્યાં. આખરે અઢારમી સદીમાં ઔદ્યોગિક યુગ ખીલ્યો ત્યારે વરાળની શક્તિ વડે માનવજાતે પહેલી જ વાર ઉદ્યોગોનાં ચક્રો ફરતાં કર્યાં અને ૧૫૦ વર્ષ સુધી તેમને ગતિમાન રાખ્યાં. વીજળીના અને પેટ્રોલિયમના આગમન સાથે વૈજ્ઞાનિક પ્રપ્રગતિના ભાગરૂપે માનવજાત મિકેનિકલ યુગને તજી ઇલેક્ટ્રોનિક્સના આધુનિક યુગમાં પ્રપ્રવેશી, જ્યાં તેણે અભૂતપૂર્વ હરણફાળ ભરી. ફાળ ભરવાનું હજી પણ ચાલુ છે, છતાં ઊર્જાની કટોકટી વચ્ચે ટેમ્પો તૂટી રહ્યો છે. આથી જગતના સૌ ઊર્જાનિષ્ણાતોના મનમાં આજકાલ એક સાહજિક પ્રપ્રશ્ન ઊઠે છે ઃ માનવજાતના કલ્યાણ માટે ઊર્જાના એકાદ નવા તેમજ વાતાવરણના પ્રપ્રદૂષણમાં નવો વધારો કરે નહિ તેવા પ્રપ્રવાહને સ્વિચ-ઓન શી રીતે કરવો ? સવાલ ભારે પડકારરૂપ છે. જવાબ માટે ઊર્જાનિષ્ણાતો મથી રહ્યા છે, પરંતુ સફળતા સામે નિષ્ફળતાનો સ્કોર ક્યાંય ઊંચો રહ્યો છે.

અલબત્ત, ગૂડ ન્યૂઝ ! સફળતાનું લેબલ જેને મારી શકાય તેવી એક ક્રાંતિકારી શોધ મનોજ ભાર્ગવ નામના અમેરિકન (મૂળ ભારતીય) લક્ષાધિપતિએ થોડા વખત પહેલાં કરી બતાવી છે. શોધ અતિ સામાન્ય લાગે, કેમ કે તે સાધારણ સાઇકલ છે. અલબત્ત, ‘Free Electric’ કહેવાતી એ સાઇકલનું કામ સાધારણ નથી. વીજળી કાંતી આપતો તે રીતસરનો અંબર ચરખો છે, જેના વડે ‘જાતે બનાવો’ના ધોરણે વીજઉત્પાદન કરી શકાય છે. આ સાઇકલની સીટ પર બેસીને તેનો સવાર પેડલિંગ કરે ત્યારે ધરી પર ઘૂમતું પૈડું ફ્લાયવ્હીલને ફેરવે છે. ફ્લાયવ્હીલ સાથે જોડાયેલું વિદ્યુત જનરેટર ઇન્ડક્શનના સિદ્ધાંત અનુસાર ગતિશક્તિનું વિદ્યુતશક્તિમાં રૂપાંતર કરે છે. માઇકલ ફેરાડેએ ૧૮૩૦ના અરસામાં શોધી કાઢ્યું તેમ સ્થાયી લોહચુંબક પાસે તાંબાની કોઇલને ફરતી રાખો ત્યારે કોઇલમાં વીજપ્રવાહ પેદા થાય છે. મિકેનિકલ એનર્જી ઇલેક્ટ્રિક એનર્જીમાં ફેરવાય છે. ‘Free Electric’ સાઇકલનું જનરેટર એ સિદ્ધાંત અનુસાર વીજળી પેદા કરે છે. આ વીજળી ત્યાર પછી સ્ટોરેજ બેટરીમાં સંગ્રહિત થાય છે. આમ મનોજ ભાર્ગવની ‘Free Electric’ સાઇકલ એક એવું મિનિ પાવર મથક છે કે જેમાં વીજળીનું ઉત્પાદન ઝીરો પોલ્યૂશને થાય છે !

મનોજ ભાર્ગવ અને તેમણે બનાવેલી ક્રાં‌તિકારી સાઇકલ ઃ Free Electric

વિના પ્રદૂષણે મળતો વીજપુરવઠો પાછો જેવો તેવો નથી. આ સાઇકલનો સવાર એકાદ કલાક સુધી પેડલિંગ કરીને બેટરી ચાર્જ કરી નાખે ત્યાર પછી એકસામટાં ૨૪ વિદ્યુત બલ્બને તેમજ ૧ પંખાને ઓન રાખી શકાય છે--પૂરા ૨૪ કલાક સુધી ! આની પ્રેક્ટિકલ સાબિતી નવેમ્બર ૨૧, ૨૦૧૫ના રોજ મનોજ ભાર્ગવે ‘Free electricity is coming’ એવા પ્રોગ્રામ હેઠળ દિલ્લી ખાતે આપી ત્યારે સૌને આશ્ચર્યનો સુખદ આંચકો મળ્યો. ઘણા ઊર્જાનિષ્ણાતોને તો ‘Free Electric’ સાઇકલના પગલે (કહો કે પેડલે) ક્રાંતિનો જોશીલો પવન ફૂંકાવા જઇ રહ્યાનું જણાય છે, જ્યારે ‘Free Electric’ના સર્જક મનોજ ભાર્ગવને તો વીજઉત્પાદનના ક્ષેત્રે ક્રાંતિનું રીતસર વાવાઝોડું આવતું દેખાય છે. કારણ સ્વાભાવિક છે. ભારતમાં આજે પણ ૭૦ કરોડ લોકોને વીજળીનો સપ્લાય દિવસમાં બે-ત્રણ કલાકથી વધુ મળતો નથી. આવા લોકોને મનોજ ભાર્ગવ ‘Free Electric’ સાઇકલ વડે વીજળી આપવા માગે છે. ઊર્જાઉત્પાદનને રીતસર ગૃહોદ્યોગનું સ્વરૂપ તેમને આપવું છે, જે માટે તેઓ આગામી માસથી ‘Free Electric’નું જથ્થાબંધ ઉત્પાદન હાથ ધરવાના છે.

સમયનું ચક્ર કેવું કટાક્ષમય રીતે ફરી રહ્યું છે તે જુઓ. ગુફાવાસી આદિમાનવને ઊર્જાનું મહત્ત્વ તેના અબુધપણાને લીધે સમજાયું નહોતું. આજે સુધરેલા માનવને ઊર્જાનું મહત્ત્વ પોતાના ગાફેલપણાને લીધે સમજાતું નથી. આદિમાનવના હાથે ઊર્જાનો આવિષ્કાર જિજ્ઞાસાને આભારી  હતો. આજે નવા ઊર્જાસ્રોતોના આવિષ્કાર બળતણની કટોકટીએ સર્જેલી મજબૂરીને આભારી છે. આદિમાનવ શારીરિક ઊર્જા વડે કાર્યો પાર પાડતો. આજે સુધરેલો માનવ ‘Free Electric’માં પોતાની શારીરિક ઊર્જાને કામે લગાડવા જઇ રહ્યો છે. વૈજ્ઞાનિક પ્રપ્રગતિના ભાગરૂપે માનવજાત મિકેનિકલ યુગને તજી ઇલેક્ટ્રોનિક્સના આધુનિક યુગમાં પ્રપ્રવેશી અને હવે આટલાં વર્ષે ફરી પાછા મિકેનિકલ યુગ તરફ આગેકૂચ ! સાચે જ History repeats itself !

Visit www.billionsinchange.com/solutions/free-electric