સ્વાઇન ફ્લૂઃ આમ ફેલાયો હાહાકારનો હાઉ

સંપાદકનો પત્ર
'સફારી' September, 2009

મે, ૨૦૦૯માં મેક્સિકો ખાતે એકાએક ફૂટી નીકળેલો સ્વાઇન ફ્લૂનો વાયરસ અમેરિકા, કેનેડા તેમજ કેટલાક યુરોપી અને એશિયાઇ દેશોમાં ફેલાયા બાદ ગયે મહિને ભારત પર ત્રાટક્યો ત્યારે દેશભરમાં ભારે હાહાકાર મચ્યો. વર્ષેદહાડે જગતભરમાં ચારેક લાખ લોકોનો ભોગ લેતા ફ્લૂના સામાન્ય વાયરસ કરતાં સ્વાઇન ફ્લૂનો વાયરસ થોડા ઘણા અંશે જુદો છે. જૈવિક બંધારણ નોખું છે, એટલે માનવશરીરનું રોગપ્રતિકારક તંત્ર તે વાયરસ સામે લડત આપવામાં ક્યારેક અસફળ રહે છે. અહીં ‘ક્યારેક’ શબ્દ ચાવીરૂપ ગણવો રહ્યો, કેમ કે સ્વાઇન ફ્લૂનો ચેપ જેને લાગ્યો હોય એ દરેક દરદી મોતને ભેટે એવું નથી. વિશ્વમાં સ્વાઇન ફ્લૂનો ચેપ અત્યાર સુધી અંદાજે ૨,૭૦,૦૦૦ લોકોને લાગ્યો છે અને તે પૈકી લગભગ ૨,૪૦૦ જણા માટે વાયરસ ઘાતક નીવડ્યો છે. જર્મની, ચીન, પોર્તુગાલ, ગ્રીસ, ઇટાલિ, નોર્વે, ડેન્માર્ક, મકાઉ, તુર્કી, સર્બિયા વગેરે દેશોમાં સ્વાઇન ફ્લૂના કુલ ત્રીસેક હજાર કેસ નોંધાયા, છતાં જાનહાનિનો એકેય બનાવ બન્યો નથી.

સ્વાઇન ફ્લૂ જેવા ચેપી રોગના આગમનના પગલે લોકોમાં દેકારો મચે એ વાત સ્વાભાવિક છે. છતાં એ પણ ખરૂં કે ભારતમાં સ્વાઇન ફ્લૂને લઇને વ્યાપેલો હાહાકારનો હાઉ જરા વધુ પડતો હતોઅને તે હાઉ ફેલાવવામાં આપણી ન્યૂઝ ચેનલો ઘણે અંશે જવાબદાર બની. લોકપ્રિયતા વધારવા ખાતર ન્યૂઝ ચેનલો હંમેશાં સનસનાટીભર્યા સમાચારોની તાગમાં હોય એ બરાબર, પરંતુ એવો એકાદ મુદ્દો હાથ લાગે એ પછી તેઓ રાઇનો પર્વત ઊભો કરે તે યોગ્ય નથી. સ્વાઇન ફ્લૂના કેસમાં એવું જ બન્યું. ઘણી ખરી ન્યૂઝ ચેનલોએ તે વાયરસને મોટી મહામારીના આગમન તરીકે દર્શકો સમક્ષ રજૂ કરી ગભરાટનું બિનજરૂરી વાતાવરણ સર્જ્યું. મહારાષ્ટ્રમાં પૂણે ખાતે સ્વાઇન ફ્લૂના કેટલાક પોઝિટિવ કેસો નોંધાયા ત્યારે બધી ચેનલોનું ફોકસિંગ એ શહેર તરફ મંડાયું. પૂણેમાં જાણે રેડ એલર્ટનું વાતાવરણ હોય અને શહેર આખું સ્વાઇન ફ્લૂના ભરડામાં બૂરી રીતે ફસાયું હોય એ ઢબે લગભગ દરેક ન્યૂઝ ચેનલે સમાચાર વહેતા મૂક્યા. આટલું જાણે ઓછું હોય તેમ પૂણેને સ્વાઇન ફ્લૂનું એપિસેન્ટર જાહેર કરી લોકોમાં તેમણે અભાનપણે ઓર દહેશત ફેલાવી.

હકીકતે પૂણેમાં કટોકટીની સ્થિતિ હતી? ન્યૂઝ ચેનલોના પ્રવક્તાઓએ ઉત્તેજનાભર્યા શબ્દો વડે જે અતિશયોક્તિભર્યું વર્ણન કર્યું એવી તો મુદ્દલે નહિ! પૂણેના જાહેર માર્ગો પર લોકો મુક્ત રીતે આવનજાવન કરતા હતા, વાહનવ્યવહાર નોર્મલ હતો અને નાનામોટા બજારો રાબેતા મુજબ ધમધમતા હતા. ઘણાખરા લોકોએ તો માસ્ક યા રૂમાલ વડે મોં ઢાંકવાનીય દરકાર લીધી ન હતી. ટૂંકમાં, સ્વાઇન ફ્લૂના નામે ગભરાટનું તથા તંગદિલીનું વાતાવરણ ન હતું. (ન્યૂઝ ચેનલોમાં પૂણેની ‘ગંભીર’ સ્થિતિના બુલેટિનો રજૂ થતા હતા તે અરસામાં આ લખનારે કેટલાક દિવસ પૂણેમાં રોકાણ કર્યું હતું). આમ છતાં ન્યૂઝ ચેનલો કાગનો વાઘ કરવામાં મસ્ત રહી અને સ્વાઇન ફ્લૂના મુદ્દાને બહેલાવી, ચગાવી રજૂ કરી સમાચારોમાં સનસનાટીનું તત્ત્વ વધારતી ગઇ.

સદ્ભાગ્યે એ ક્રમ લાંબો ન ચાલ્યો. એક જાણીતા ફિલ્મ કલાકારની અમેરિકાના એરપોર્ટ પર લાંબી પૂછપરછ ચાલી એ ‘મહત્ત્વ’ના બનાવે ન્યૂઝ ચેનલોનું ધ્યાન એકાએક બટાવ્યું. પૂણે પર મંડાયેલું તેમનું ફોકસિંગ અમેરિકામાં ભારતીય કલાકારના કથિત અપમાનને લગતા બનાવ પર કેન્દ્રિત થયું અને સ્વાઇન ફ્લૂ તથા પૂણેની ‘કટોકટી’ બેકગ્રાઉન્ડમાં સરી ગયા. હજી થોડા કલાકો પહેલાં હોટ ટોપિક ગણાતા એ બન્ને વિષયો શુષ્ક બની ગયા હોય એમ ન્યૂઝ ચેનલો માટે તેમનું મહત્ત્વ ઘટી જવા પામ્યું.

પૂણેમાં સ્વાઇન ફ્લૂના કેસ આજે પણ નોંધાય છે. પૂણે ઉપરાંત દેશના બીજા ભાગોમાં એ વાયરસ ક્રમશઃ ફેલાઇ રહ્યો છે, પરંતુ ન્યૂઝ ચેનલોને હવે તેની ફિકર નથી. દરેક સમાચારને પોતાની ચોક્કસ એક્સ્પાયરિ ડેટ હોય, જે પૂરી થયા પછી સમાચારનું મહત્ત્વ રહેતું નથી એ માન્યું, પરંતુ સ્વાઇન ફ્લૂનો કેસ જુદો છે. આજની તારીખે પણ ભારતમાં ક્યાંક ને ક્યાંક એ વાયરસ એકાદબે જણાનો ભોગ લે છે, પરંતુ સ્વાઇન ફ્લૂ નામના તલમાંથી બધું તેલ કાઢી લીધા બાદ ન્યૂઝ ચેનલો નકરાં ફોતરાં શા માટે પીલે?

તા.ક. સ્વાઇન ફ્લૂનો ભોગ બનેલો દરદી વાસ્તવમાં એ બિમારીથી અવસાન પામતો નથી. સ્વાઇન ફ્લૂનો હાઇ-બ્રિડ વાયરસ દરદીની રોગપ્રતિકારક શક્તિ હણી લે છે, જેના નતીજારૂપે દરદી ક્યારેક કોઇક બીજા રોગ (દા.ત. ન્યૂમોનિયા, મેલેરિયા, સામાન્ય ફ્લૂ, બ્લડ પ્રેશર કે ડાયાબિટીઝ) સામે ઝઝૂમી શકતો નથી અને તે રોગ સરવાળે મૃત્યનો કારક બને છે. આ બાબતે સ્વાઇન ફ્લૂના વાયરસની સ્ટ્રેટેજિ એઇડ્ઝના વિષાણુઓ જેવી છે.