ભારતના માલેતુજાર પ્રધાનોની મૂડીમાં બઢતી અને બઢતી

પાકિસ્તાનમાં ૧૯૭૦ના અરસા દરમ્યાન બિઝનેસમેન-કમ-પોલિટિશયન નવાઝ શરીફના ખાનદાન સહિત ૨૨ કુટુંબો દેશની ૬૬% ઔદ્યોગિક સંપત્તિ ધરાવતાં હતાં. આમાં ઘણાં ખરાં કુટુંબો એવાં કે જેમના અગ્રણી સભ્યને પ્રાંતમાં યા કેંદ્રમાં પ્રધાનપદ મળ્યું હતું. આપણને તે વખતે ભારત સરકારના પ્રધાનો કેટલી સંપત્તિના આસામી છે તેના અંગે કશી જાણકારી ન હતી. દેખીતું કારણ એ કે રાજકીય ભ્રષ્ટાચાર ત્યારે પણ રાષ્ટ્રવ્યાપી હોવા છતાં સરકારે પ્રજાના દબાણ સામે ઝૂકી નછૂટકે સંપત્તિના આંકડા જાહેર કરવા પડે એટલી હદે જનમત કેળવાયો ન હતો.
 

આજે કૌભાંડો વડે ઘેરાયેલી કેંદ્ર સરકારે પોતાની છબી સુધારવા માટે પારદર્શકતાના નામે પ્રધાનોની માલમિલકતના આંકડા વેબસાઇટ (http://pmindia.nic.in/rti.htm) પર મૂકવા પડ્યા છે. પગલું આવકારપાત્ર છે, પણ આંકડાની જરા છણાવટ કરો તો છબી સુધરવાને બદલે ક્યાંય વધારે બગડી હોય તેમ જણાય છે. સરકારની જમ્બો કેબિનેટના ૭૭ પ્રધાનોની કુલ મિલકત Rs.૮૧૬ કરોડ છે--એટલે કે પ્રજાનો તે દરેક કથિત સેવક સરેરાશ Rs.૧૦.૬ કરોડનો આસામી છે. સૌથી ચોંકાવનારો કુબેરભંડાર સિનિઅર કોંગ્રેસી નેતા કમલનાથનો છે. ચાલીસેક વર્ષ પોલિટિક્સમાં જ રહીને તથા બાંધ્યા પગારનું માત્ર પ્રધાનપદું ભોગવીને તેમણે Rs.૨૬૩ કરોડનો દલ્લો શી રીતે એકઠો કર્યો તેનો ખુલાસો વડા પ્રધાનના કાર્યાલયે મૂકેલી વેબસાઇટમાં મળતો નથી.
 

વધુ ઘેરું રહસ્ય હોય તો કેંદ્રના પ્રધાનોની સંપત્તિમાં આવેલી ઝડપી બરકતનું, જેને ફિલ્મી ભાષામાં વન ટુ કા ફોર કહો તો ચાલે. મે, ૨૦૦૯માં પ્રધાનદીઠ મિલકતનો સરેરાશ ફિગર Rs.૭.૩ કરોડ હતો, જે માત્ર ૨૮ મહિના પછી ઓગસ્ટ, ૨૦૧૧માં એવરેજ Rs.૩.૩ કરોડના વધારા સાથે Rs.૧૦.૬ કરોડની સપાટીએ પહોંચ્યો. વિશેષ ધ્યાન ખેંચનાર અને દરેક ધંધાદારી અકાઉન્ટન્ટ માટે વિચારપ્રેરક દ્રષ્ટાંત પ્રફુલ્લ પટેલનું લેખાય, જેમણે મે, ૨૦૦૯ની ચૂંટણી વખતે એફિડેવિટમાં પોતાની અસ્કયામતો Rs.૭૯ કરોડ હોવાનું જણાવ્યું હતું. ૨૦૧૧ના ઓગસ્ટ સુધીમાં તો તેમણે પોતાની સ્થાવર અને જંગમ મિલકતો વધારીને Rs.૧૨૨ કરોડ જેટલી કરી નાખી. સાદી ગણતરી માંડો તો જણાય કે વચગાળાના ૨૮ મહિનામાં તેમની આવકનું મીટર રોજના Rs.૫,૦૦,૦૦૦ કરતાં વધુ દરે ફર્યું. આ બધો સમય તેઓ નાગરિક ઊડ્ડયન ખાતાના પ્રધાન હતા.
 

આશ્ચર્યના બીજા આંચકા માટે તૈયારી રાખો. પ્રફુલ્લ પટેલની સંપત્તિમાં ૫૩%નો વધારો જો માનો યા ન માનો જેવો જણાતો હોય તો ૧૦૯૨%ના વધારા અંગે શું માનો છો ? કેંદ્ર સરકારના એસ. જગતરક્ષકન નામના મંત્રીએ ૨૦૦૯માં ચૂંટણી વખતના સોગંદનામા મુજબ પોતાની મૂડી Rs.૫.૯ કરોડ બતાવી હતી. ૨૦૧૧માં તેમનો એ જુમલો રોકેટવેગે વધીને Rs.૭૦ કરોડે પહોંચ્યો. ધનભંડારમાં તેમણે રોજેરોજ સરેરાશ Rs.૭,૬૨,૦૦૦ ઉમેર્યા. જુનિઅર પ્રધાન મિલિંદ દેવરાને તેમણે ક્યાંય ભોંઠાં પાડી દીધા, કારણ કે દેવરાએ રોજના લગભગ Rs.૧,૯૦,૦૦૦ કરતાં વધુ ગજુ કાઢ્યું નહિ. બીજા જુનિઅર પ્રધાન રાજીવ શુક્લનું ગાડું દૈનિક Rs.૨,૬૦,૦૦૦ પાસે અટક્યું.

આ બધા જાજરમાન આંકડા જોયા પછી સવાલ એ થાય કે સરકારને દૂધે ધોયેલી જાહેર કરવા વડા પ્રધાને દાખવેલી પારદર્શકતામાં ખરેખર પારદર્શક જેવું શું છે ? પ્રધાનોની આંજી દેતી સંપત્તિ પ્રજાની નજર સામે આવી છે, પણ આવકના કયાં સાધનો દ્વારા સંપત્તિનો ખડકલો કરાયો તે જાણવાનો પ્રજાને અધિકાર ખરો કે નહિ ? પાયાનો સવાલ તો એ છે. સવારથી સાંજ લગી કેંદ્ર સરકારના મંત્રાલયમાં (અને વચ્ચે ક્યારેક પાર્લામેન્ટમાં) બેસી રહેતો પ્રધાન રોજના પાંચ-સાત લાખ રૂપિયાની ટંકશાળ કેવી રીતે પાડે એ પ્રજાએ જાણવું રહ્યું અને સરકારે જણાવવું રહ્યું. ખાસ કરીને એવા માહોલમાં કે જ્યાં (ડો. અર્જુનસેન ગુપ્તા કમિટિના રિપોર્ટ મુજબ) ૮૩.૬ કરોડ લોકોને રોજની Rs.૨૦ થી વધુ આમદાની મળતી નથી.